Steeds meer huishoudens combineren zonnepanelen met een thuisbatterij. Zo kun je opgewekte stroom opslaan voor later gebruik en optimaal inspelen op wisselende stroomprijzen. Er zijn grofweg twee verdienmodellen: een dynamisch energiecontract, waarbij de stroomprijs elk uur wisselt volgens de groothandelsmarkt, en handel op de onbalansmarkt, waarbij je batterij helpt om onbalans in het netwerk op te vangen en je hiervoor een vergoeding ontvangt. In dit artikel leggen we uit wat deze verdienmodellen inhouden, wat de voor- en nadelen zijn en welke optie voor een particuliere thuisbatterij meestal het meest geschikt is.
Wat is de onbalansmarkt?
De onbalansmarkt is een secundaire elektriciteitsmarkt die door netbeheerders (in Nederland TenneT) wordt gebruikt om vraag en aanbod real-time in balans te houden. Als de werkelijke productie of consumptie afwijkt van de voorspelling (bijvoorbeeld door minder zon of meer verbruik), ontstaat een tekort of overschot op het stroomnet. Netbeheerder TenneT geeft dan een seintje aan gespecialiseerde partijen om extra stroom te leveren of juist minder stroom af te nemen.
- Netbalancering: TenneT monitort voortdurend het elektriciteitsnet. Ontstaat er een onbalans (tekort of overschot), dan worden in een korte tijdsperiode extra afnames of leveringen ingeschakeld om het net stabiel te houden.
- Deelnemers: Commerciële partijen, zoals grote energieleveranciers of bedrijven met opslagsystemen, bieden hun flexibiliteit aan. Zij laden of ontladen hun installaties afhankelijk van de situatie. De vergoeding die zij ontvangen, hangt af van de onbalansprijzen die TenneT hanteert.
Onbalansmarkt met thuisbatterij
Ook je thuisbatterij kan virtueel meedraaien op de onbalansmarkt. Jij kunt als consument echter niet zelf orders plaatsen; in de praktijk laat je je energieleverancier jouw slimme batterij inzetten om het net te balanceren. Wanneer de netbeheerder een overschot signaleert, kan je batterij ingeschakeld worden om stroom op te nemen (en bij een tekort stroom te leveren). Jij deelt dan mee in de opbrengsten. Deze handelsactiviteit gebeurt volledig automatisch, de fabrikant van de thuisbatterij stelt de (API) besturing beschikbaar voor de energieleverancier. Kijk vooraf goed welke energieleveranciers onbalans handel met jouw merk thuisbatterij mogelijk maken! Dit verschilt per merk en energieleverancier!
Wat zijn dynamische energietarieven?
Bij een dynamisch energiecontract fluctueert het stroomtarief elk uur volgens de groothandelsmarkt. Dit betekent dat je vooruit de uurprijzen ziet (meestal 24–48 uur van tevoren) en dat je profiteert van lage prijzen als er veel aanbod is, bijvoorbeeld op zonnige windrijke dagen of in het weekend als de industrie niet op volle kracht draait. Tijdens piekuren (bijvoorbeeld in de avond of bij weinig duurzame opwek) kunnen de tarieven juist hoog zijn.
- Functie van EPEX Spot: Veel dynamische contracten (zoals bij Tibber, Zonneplan, Frank Energie) baseren zich op de EPEX-spotmarkt. Op deze markt kunnen prijzen zelfs negatief zijn: stroom afnemen levert dan geld op. Zo laad je bij een dynamisch contract je batterij op als de prijs bijvoorbeeld €0,15/kWh is, en ontlaadt weer bij een piek van bijvoorbeeld €0,50/kWh.
- Optimale inzet: Een slimme thuisbatterij speelt automatisch in op deze tarieven. De batterij laadt op wanneer de stroomprijs laag is (bijv. ’s nachts of bij veel wind) en geeft energie terug aan het thuisstroomnet als de prijs hoger wordt. Dit verlaagt je energiekosten doordat je overdag minder stroom van het net hoeft af te nemen en piektarieven vermijdt.
Voordelen van dynamische tarieven
Je betaalt goedkopere prijzen voor stroom en bent niet afhankelijk van een vaste stroomprijs. Dit leidt tot “lagere energiekosten” en een “slimme opslag” van stroom: de batterij wordt opgeladen tijdens goedkope dynamische stroomprijzen en ontlaadt bij stroomvraag en hoge stroomprijzen. Een goed Energie management systeem (EMS) zorgt ervoor dat op dagen met veel opbrengst van je zonnepanelen de voorkeur wordt gegeven aan het opslaan van eigen stroomopbrengst. Op dagen dat er weinig opbrengst wordt verwacht, wordt de batterij opgeladen wanneer de laagste stroomprijzen van kracht zijn.
Nadelen van dynamische tarieven
De besparing is direct afhankelijk van de prijsverschillen. Als de tariefvariaties klein zijn, blijft het voordeel beperkt. Bovendien moet je batterij beschikken over een goed EMS, zodat hij automatisch kan reageren op de wisselende tarieven. Een belangrijke praktische kanttekening is dat je bij saldering (netto metering) vóór 2027 korting krijgt op teruggeleverde stroom, maar ná 2027 betaal je energiebelasting over álle verbruikte stroom. Hierdoor wordt het juist meer opleveren van eigen zonnestroom via je batterij – en minder terugleveren – een essentieel onderdeel van je besparing.
Thuisbatterij: dynamisch laden versus onbalanshandel
Moderne thuisbatterijen zijn voorzien van intelligente besturing om energie(ont)lading te regelen. In de praktijk kunnen veel batterijen automatisch omgaan met zowel dynamische tarieven als de onbalansmarkt. Bij een dynamisch contract wordt de batterij slim opgeladen tijdens de goedkoopste uren van de dag (bijvoorbeeld ‘s nachts of bij veel groene stroom) en ontladen wanneer de prijzen stijgen. Bij de onbalansmarkt neemt je energieleverancier de regie: hij gebruikt jouw batterij om het net stabiel te houden. Bij een overschot in het net zal de batterij elektriciteit opnemen, bij een tekort juist ontladen. Hiervoor ontvang je een vergoeding volgens de onbalansprijzen. Een goed ingesteld energiesysteem (EMS) zorgt ervoor dat je batterij automatisch tussen deze verdienmodellen schakelt, zonder dat je zelf voortdurend hoeft in te grijpen.
Belangrijkste verschillen en overwegingen
Levensduur batterij
Handel op de onbalansmarkt gebruikt je batterij intensief. Elke keer dat de batterij laadt en ontlaadt om het net te balanceren, tikt een cyclus af. Dit versnelt de slijtage: een thuisbatterij gaat doorgaans zo’n 6.000 – 10.000 cycli mee. Belangrijk om af te wegen is dat onbalanshandel weliswaar een snellere terugverdientijd kan opleveren, maar ten koste gaat van de levensduur van de batterij. Bij dynamische tarieven vinden minder extreme cycli plaats; de batterij wordt vooral opgeladen bij daluren en geleidelijk ontladen bij piekuren. Hierdoor gaat de batterij gemiddeld langer mee.
Kosten en rendement
Met een dynamisch contract bespaar je voornamelijk door het verbruik te verschuiven naar goedkopere uren. Het rendement is relatief stabiel maar bouwt langzaam op. Bij onbalanshandel kun je juist snel extra inkomen genereren als je batterij veel op- en ontlaadt op de momenten dat de onbalansprijs extreem hoog is. In goede jaren konden gebruikers zo flinke piekprijzen meepakken. De onbalansprijzen zijn echter onvoorspelbaar voor de toekomst: door de afschaffing van de salderingsregeling en een sterk toenemend aantal thuisbatterijen bestaat de kans dat dit verdienmodel steeds minder rendabel is. Geloof niet blind de marketingpraatjes van de energieleveranciers, want die berekenen de terugverdientijd vaak op basis van data van de jaren ervoor.
Toegankelijkheid en complexiteit
Een dynamisch energiecontract is over het algemeen makkelijk af te sluiten voor consumenten; het draait om een flexibel tarief via je energieleverancier, een thuisbatterij is hiervoor niet eens nodig. Heb je wel een thuisbatterij dan kan je deze via de app van je thuisbatterij aansturen, meestal op basis van je eigen verbruik en opbrengst in combinatie met dynamische tarieven.
De onbalansmarkt is nog steeds formeel alleen toegankelijk voor Balance Responsible Parties, maar energieleveranciers / aggregators zoals Frank Energie, NextEnergy en Tibber nemen die rol nu voor je over. Met een dynamisch energiecontract en een door de energieleverancier aangestuurde thuisbatterij kun je als particulier dus zonder ingewikkelde aparte contracten deelnemen aan de onbalanshandel; bij Frank Energie regel je dat bijvoorbeeld met één aanmelding in de app. Opzeggen blijft boetevrij, maar zodra je overstapt stopt de koppeling met het algoritme en verdien je pas weer zodra je batterij is aangesloten bij een nieuwe aanbieder die aansturing van de batterij ondersteunt.
Technische eisen
Op de onbalansmarkt wisselen de prijzen elk kwartier of sneller. Dit vraagt om een thuisbatterij die snel kan reageren. Wij raden aan om voor onbalanshandel te kiezen voor een thuisbatterij die snel kan laden (hoger vermogen, bijv. >10 kW) én veel capaciteit heeft (>20 kWh). Niet elke thuisbatterij voldoet hieraan. Zo zien we niet veel heil in een kleine plug-in thuisbatterij van 2 kWh die onbalanshandel ondersteunt.
Dynamische tarieven werken op vrijwel elke thuisbatterij met opladen, omdat daar de tijden voor goedkoop opladen geruime tijd vooraf bekend zijn. Ook met een kleine plug-in thuisbatterij kan je kiezen voor opladen op basis van dynamische stroomtarieven.
Impact afbouw saldering en marktontwikkeling
De salderingsregeling loopt wettelijk af op 1 januari 2027. Vanaf dat moment betaal je energie- en btw-heffing over elke kilowattuur die je uit het net haalt, stroom die je rechtstreeks uit zonnepanelen of uit een thuisbatterij verbruikt blijft onbelast. Daardoor stijgt de waarde van eigen verbruik en opslag, terwijl terugleveren financieel minder aantrekkelijk wordt.
Tegelijkertijd neemt het aantal thuisbatterijen razendsnel toe: TenneT rekent op ruim 6,7 GW batterij-vermogen rond 2030, terwijl de huidige passieve onbalansmarkt slechts ≈ 0,2 GW vergt en hooguit tot 0,5 GW groeit. Die extra concurrentie zal de volatiliteit en de piekopbrengsten op de onbalansmarkt waarschijnlijk dempen. Om extreme prijsschommelingen verder te beperken publiceert TenneT sinds december 2024 de balans-delta pas na vijf minuten in plaats van 2 minuten.
Al met al blijft het mogelijk om op de onbalansmarkt geld te verdienen, maar het verdienmodel staat onder druk en was in 2024 al minder interessant in vergelijking met het jaar ervoor. Toekomstige batterijen zullen hun inkomsten steeds vaker spreiden over meerdere diensten in plaats van alleen op onbalans te vertrouwen.
Conclusie — welk verdienmodel past bij jouw thuisbatterij?
Spread your bets: de businesscase van pure onbalanshandel staat onder druk. Kies daarom bij voorkeur een batterij en EMS die meerdere diensten kan combineren en laat de software automatisch schakelen. Zo ben je minder afhankelijk van één inkomstenbron en haal je het maximale uit zowel je panelen als je opslag.
Dynamische tarieven zijn voor de meeste huishoudens de veiligste én eenvoudigste keuze.
Met alleen een dynamisch energiecontract profiteer je al van goedkope uren; heb je een thuisbatterij, dan kan die de prijspieken verder afvlakken zonder zware, snelle cycli. De besparing is stabieler, de batterij slijt minder snel en je kunt op elk moment overstappen van leverancier.
Onbalanshandel kan extra inkomsten opleveren, maar vraagt om een ‘prosumer-proof’ batterij en realistische verwachtingen.
Je hebt een thuisbatterij nodig met hoog laad-/ontlaadvermogen en voldoende capaciteit, plus een energieleverancier die jouw merk actief aanstuurt. De markt wordt snel drukker, waardoor piekopbrengsten naar verwachting dalen; tegelijk heb je meer cycli en slijt je batterij dus sneller.
Na 2027 wordt eigen verbruik cruciaal.
Omdat de salderingsregeling stopt en elke uit-het-net gehaalde kilowattuur volledig wordt belast, is het opslaan en zelf gebruiken van zonne-energie belangrijker dan ooit. Daarnaast kan je met de thuisbatterij uiteraard ook dynamisch opladen bij lage prijzen als er die dag een lage opbrengst van je zonnepanelen wordt verwacht.
Veelgestelde vragen
Wat is het verschil tussen een dynamisch energiecontract en handel op de onbalansmarkt?
Bij een dynamisch contract betaal je ieder uur een wisselende prijs die gebaseerd is op de groothandelsmarkt (EPEX Spot). Je slaat dan stroom in je batterij op als de prijs laag is, en gebruikt deze wanneer de prijs hoog is. Handel op de onbalansmarkt draait om het bijsturen van het elektriciteitsnet: je batterij neemt stroom op bij overschotten en geeft stroom af bij tekorten, waarbij je een vergoeding ontvangt voor het gecompenseerde vermogen.
Hoe kan ik mijn thuisbatterij inzetten op de onbalansmarkt?
Hiervoor heb je meestal een dynamisch energiecontract nodig bij een leverancier die onbalanshandel met jouw thuisbatterij ondersteunt. Daarnaast zal je de onbalanshandel moeten activeren bij de energieleverancier, meestal kan dat in de app van de energieleverancier of via de website. Zij koppelen jouw batterij vervolgens aan de onbalansmarkt: als er onbalans optreedt, kan de batterij geladen of ontladen worden om het net te helpen balanceren. Jij deelt in de opbrengsten van deze handelsacties, maar de sturing verloopt automatisch via de energieleverancier.
Wat zijn de voordelen van een dynamisch energiecontract met een thuisbatterij?
Je kunt stroom opslaan tijdens de goedkoopste uren en later gebruiken op piekuren. Dit leidt tot lagere energiekosten en minder afhankelijkheid van vast energieprijzen. Zo stelt Solar2Led dat je “profiteert van goedkope stroom en piekprijzen vermijdt”. Met een dynamisch contract benut je beter de momenten dat veel groene stroom beschikbaar is (door zon en wind), wat je eigen verbruik duurzamer maakt en je minder hoeft terug te leveren voor weinig vergoeding.
Waarom wordt onbalanshandel minder interessant nu?
De salderingsregeling loopt af in 2027, waardoor je straks energiebelasting betaalt over alle stroom, ook die via de batterij het net in gaat. Dit vermindert de winst van het terugleveren ten gunste van eigen opslag. Daarnaast komen er veel nieuwe thuis- en grootschalige batterijen bij. Onderzoek wijst uit dat er op termijn duizenden megawatts opslag bij komt, veel meer dan de huidige schaal van de onbalansmarkt. Meer aanbod drukt de prijs en dus de opbrengsten. TenneT beperkt ook de informatievoorziening om prijsschommelingen te temperen. Samen betekenen deze ontwikkelingen dat onbalanshandel waarschijnlijk minder oplevert dan voorheen.
Is een dynamisch contract of onbalanshandel geschikter voor mijn situatie?
Voor de gemiddelde consument met zonnepanelen en een thuisbatterij is een dynamisch contract doorgaans de praktischste keuze. Het vereist weinig extra kennis, verlengt de levensduur van de batterij en levert relatief stabiele besparingen op. Onbalanshandel kan interessant zijn als extra verdienmodel als je batterij en leverancier hiervoor geschikt zijn, maar je moet wel rekening houden met complexiteit en toekomstig marktrisico.
